بازی شطرنج | آموزش کامل و اصطلاحات و قوانین

وقتی 8 سالم بود خیلی تصادفی تو شبکه 3 اخبار ساعت یک و ربع رو می دیدم که خبر برد گری گاسپاروف رو شنیدم. همون موقع بود که از پدرم خواستم من رو تو یک کلاس شطرنج ثبت نام کنه که مثل همیشه به من گفت خودم بهت یاد میدم. شب وقتی درس های مدرسه رو تمام کردم، پدرم یک صفحه شطرنج کاغذی با مهره های سیاه و سفید رو گذاشت روبروم. اولین کاری که کرد مهره شاه رو دستش گرفت و گفت این خودت هستی هر چی شد ازش مراقبت کن. بعد دونه به دونه همه مهره ها را برام توضیح داد، آخر سر یک حرف زد که سبک زندگی من رو عوض کرد “زندگی، خود شطرنج هست، مهره هات رو هوشمندانه بازی بده”. الان نزدیک به 27 سال هست که دارم شطرنج بازی می کنم و بخش مهمی از زندگی من شده. حالا می خوام اصول اولیه بازی شطرنج رو با هم بررسی کرده و نیم نگاهی هم به آموزش این بازی جذاب داشته باشیم.

 

شطرنج بازی ایرانی هست؟

همیشه با مهدی در مورد تاریخ بازی ها صحبت می کردیم و مثل همیشه عشق میهن پرستی مهدی می گفت همه بازی ها از ایران شروع شدن. این بار تقریبا بیشتر ایرانی ها با مهدی موافق بودن و همه فکر می کردن شطرنج یک بازی کاملا ایرانی هست. با اینکه دوست داشتم این مسئله درست باشه، ولی متاسفانه شطرنج یک بازی هندی هست که اولین بار تو قرن 6 میلادی به دنیا معرفی شد. شایعه در مورد شطرنج زیاد بوده، چینی ها مثل همیشه که همه چیز رو به نام خودشون میزنن، ادعا می کنن شطرنج رو هم اختراع کردن که هیچ سندی هم تا الان براش ارائه ندادن.

 

معرفی صفحه شطرنج

تو شطرنج باید دو چیز رو خوب بلد باشید، یکیش مهره های کلی بازی و دومی هم صفحه شطرنج هست. هر مهره یک جای خاص تو صفحه شطرنج دارن که ستون ها با عدد و صف ها با حروف علامت گذاری میشن. صفحه شطرنج کلا 64 تا خونه داره که از 8 ستون افقی و 8 ستون عمودی شکل گرفته. روی صفحه شطرنج خونه ها به دو رنگ سیاه و سفید هستن که بیشتر از هر چیزی تاثیر روان شناسی و نشون دادن حرکت بعضی از مهره رو داره. صفحه شطرنج، مثالی از صحنه جنگ هست که بازیکن باید حمله و دفاع رو به بهترین شکل دنبال کنه.

 

آشنایی با مهره های شطرنج

تو شطرنج هر بازیکن 16 تا مهره داره که 8 تاشون سرباز یا پیاده هستن. به غیر از سربازها که تو جلوی مهره های اصلی وای میستن (بیچاره سربازها مثل پادگان اینجا هم باید از درجه دار ها محافظت کنن) دو تا فیل ، دو تا اسب و دو تا رخ پشت سرشون وایستادن که وظیفه همه اینا محافظت از یک شاه و وزیر هست. هر کدوم از مهره ها به غیر از شاه یک امتیاز یا بهتره بگیم ارزش دارن، ولی برای بازیکن های حرفه ای، حتی یک مهره هم خیلی مهم هست. امتیاز مهره های شطرنج رو تو یک جدول برای شما نشون میدیم تا بدونید بهتره چه وقتی کدوم مهره رو فدا کنید.

وزیر	9
فیل	3
اسب	3
رخ	5
سرباز	1

اهمیت ساعت شطرنج در بازی آنلاین

خیلی از ما ایرانی ها شطرنج رو سنتی شروع کردیم. به همین خاطر هم استفاده از ساعت شطرنج برای ما خیلی حیاتی نیست. ولی وقتی بازی شطرنج حرفه ای رو شروع می کنیم یا آنلاین این بازی رو پیش می بریم، باید به ساعت توجه کنیم. ساعت بازی شطرنج روش دو تا بیل بیلک هست که بازیکن ها بعد از هر حرکت یک ضربه روش می زنن تا ساعت رو متوقف کنن. تو بازی های آنلاین بعد از هر حرکت، ساعت خود به خود متوقف میشه. به همین خاطر هست که تو بازی آنلاین شطرنج، حتما قبل از اینکه بازی شطرنج رو شروع کنین، مدت زمان بازی رو چک کنید تا امتیاز ازتون کم نشه.

نحوه چیدمان مهره های شطرنج

یکی از اشتباه های بچگی همه ما شکل ایستادن وزیر و شاه کنار هم بود. با اینکه چیدمان شطرنج خیلی راحت هست، ولی خیلی از ما ایرانی ها تو بچگی مشکل زیادی با این مسئله داشتیم. کل صفحه شطرنج قرینه هست و اگر شما یک چهارم صفحه رو یاد بگیرید، باقیش رو می تونید تقلید کنین. تو عکس روبرو می بینید که تو خط افقی عدد های 2 و 7 همیشه سربازها وای میستن. چهار گوشه صفحه شطرنج، 4 تا رخ هستن تا دقیقا حس یک قلعه قرون وسطی را به تصویر بکشه. کنار هر رخ یا قطعه دو تا اسب هستند که بهترین مهره ها برای یک سیستم دفاعی به حساب میان. دقیقا کنار هر اسب دو تا فیل قرار گرفتن که بیشتر برای دفع حمله های وزیر حریف کارایی دارن. همیشه فیل، سمت راست شاه وای میسته و دقیقاً سمت چپ شاه هم وزیر قرار می گیره.

 

نحوه حرکت هر یک از مهره های شطرنج

یکی از مسئله هایی که می تونه استراتژی کلی بازی شطرنج رو مشخص کنه، حرکت مهره های شطرنج هست. ارزش مهره ها دقیقا به خاطر نحوه حرکت مهره هاست که وزیر از همه با ارزش تر هست. حالا با عکس دقیقا به شما میگیم هر مهره چطور می تونه حرکت کنه.

 

حرکت شاه در صفحه شطرنج

شاه با ارزش ترین مهره ای هست که در صفحه شطرنج هست و همه مهره های دیگه تلاش می کنن از شاه و مات شدن جلوگیری کنن. شاه به غیر از وقتی که قلعه می کنیم فقط می تونه یک حرکت انجام بده و به هر هشت خونه ممکن می تونه حرکت کنه. وقتی که شاه کیش شده باشه و نتونه به سمت هیچ خونه بره یا مهره های دیگه هم نتونن ازش دفاع کنن به اصطلاح شاه مات شده.

 

حرکت وزیر در صفحه شطرنج

وزیر همه کاره شاه هست که بیشتر تو شطرنج برای حمله های سریع و آچمز کردن شطرنج ازش استفاده میشه. خیلی از شطرنج بازها از وزیر برای تغییر شرایط بازی استفاده می کنن که می تونه یک برگ برنده هم لقب بگیره. وزیر بهتر از حرکت اسب که به شکل L انگلیسی هست تمامی حرکت ها رو می تونه انجام بده که همین مسئله هم مهره با ارزشی میکنش.

 

حرکت فیل در صفحه شطرنج

فیل 50 در صد حرکت های وزیر رو می تونه انجام بده. یعنی به صورت اریب می تونه تو صفحه شطرنج حرکت بکنه. یک فیل همیشه تو خونه های مشکی هست و یک فیل هم تو صفحه سفید حرکت می کنه.

 

حرکت اسب در صفحه شطرنج

برای خود من اسب از رخ هم با ارزش تر هست که خوراک زدن مهره ها به حساب می یاد. اسب به شکل حرف L انگلیسی حرکت می کنه یعنی دو صفحه میره جلو بعد می تونه به چپ یا راست بره.

 

حرکت رخ در صفحه شطرنج

یادتونه گفتم فیل 50 درصد حرکت های وزیر رو میره، حالا رخ یا همون قلعه نصف دیگه رو هم پوشش می ده. خیلی ها می گن وزیر ترکیب فیل و رخ هست که باعث میشه دست بازیکن تو هر شرایطی باز باشه.

 

حرکت سرباز در صفحه شطرنج

سرباز فقط دو تا حرکت داره یا مستقیم میره جلو و اگر بتونه سرباز یا مهره دیگه ای رو بزنه، به طور اریب یک حرکت رو به جلو انجام می ده.

 

آموزش بازی شطرنج آنلاین

وقتی حرکت مهره های شطرنج رو یاد گرفتید، مهم ترین آموزش بازی شطرنج رو پاس کردید. ولی شطرنج فقط حرکت مهره ها نیست، بازی استراتژی هست. بازیکن ها باید بدونن چطور مهره ها رو بازی بدن تا شاه رو کیش و مات کنن. باید بدونین سرباز یک مهره بی ارزش نیست که خیلی راحت فداش کرده و بازی رو باز کنین. تو بازی های حرفه ای، شطرنج بازها ستون صفحه رو طوری می چینن که تو شرایط خاص حمله می کنن و خیلی وقتا هم کار دفاعی رو می کنن. اول از همه باید بدونین که مهره ها به غیر از اسب نمی تونن از روی هم رد بشن و حتما باید مسیر حرکتشون باز باشه. شطرنج رو باید مثل صفحه جنگ در نظر بگیرین که یک حرکت اشتباه می تونه سردارهاتون رو به کشتن بده. شاید یک سرباز فقط امتیاز 1 رو داشته باشه ولی می تونه وزیری با امتیاز 8 رو زده و آخر سر هم خودش یک وزیر بشه.

 

اصطلاحات شطرنج

تو شطرنج، اصطلاحات زیادی داریم که اگر می خوایید به صورت آنلاین و حضوری بازی کنین، باید همه رو بلد باشین. شاید اصلی ترین و مهم ترین اصطلاح تو بازی شطرنج کیش هست، ولی به غیر از این مورد چیزهای دیگه ای هم هست که باید بلد باشید.

 

کیش

وقتی مهره های حریف به صورت مستقیم به سمت شاه حمله کنه، از اصطلاح کیش استفاده می کنیم. منظور از حمله مستقیم قرار گرفتن شاه حریف در مقابل مسیر حرکت یکی از مهره ها می باشد. به تصویر پیش رو دقت کنید، شاه دقیقا در مقابل مسیر حرکت وزیر قرار گرفته است که باید در این حرکت یا مهره ای را در مقابل مسیر وزیر قرار دهد و یا خود شروع به حرکت کند.

 

کیش و مات

شرایطی وجود داره که شاه مورد حمله قرار گرفته و مدافع هیچ حرکت برای فرار از کیش نداره. تو این حالت، ما به اصطلاح میگیم که بازیکن کیش و مات شده است. عکس روبرو رو ببینید، وزیر مستقیم داره به شاه حمله می کنه ولی شاه نه مهره ای برای دفاع داره و خودش هم نمی تونه از دست وزیر فرار کنه.

 

پات یا مساوی

وقتی یک یا هر دو بازیکن شانسی برای حرکت نداشته باشن یا نتونن حریف رو مات کنن، می گیم بازی پات شده. مثلا اگر تو صفحه شطرنج فقط یک شاه با چند مهره حریف باشه و حریف نتونه تو کمتر از 17 حرکت بازیکن رو مات کنه، خود به خود بازی پات میشه. به غیر از این شرایط اگر هر دو طرف به صورت تکراری یک حرکت رو سه بار تکرار کنن، هم بازی پات میشه.

 

گرفتن یا زدن مهره

به غیر از شاه همه مهره های شطرنج گرفته یا زده می شن. اگر مهره ای در مسیر حرکت یکی از مهره ها قرار داده بشه، حمله کننده می تونه بیاد جای اون مهره بشینه. به این حرکت تو شطرنج زدن یا گرفتن گفته میشه.

 

آچمز

اگر یک مهره هیچ حرکتی برای انجام دادن نداشته باشه، میگین آچمز شده. آچمز معمولا وقتی پیش میاد که یک مهره مثل وزیر اگر حرکت کنه شاه کیش میشه.

 

قوانین بازی شطرنج آنلاین

بیشتر قانون های شطرنج، مربوط به نحوه حرکت مهره هاست و نیاز نیست بازیکن ها مجموعه قانون های سختی رو دنبال کنن. شاید مهم ترین موردی که باید در مورد بازی شطرنج بدونید، اینه که اگر به مهره دست بزنید، باید حرکت کنین. اصلا اصطلاح دست به مهره حرکته از بازی شطرنج اومده.

 

قانون 17 حرکت تکی شاه برای پات شدن

از مهم ترین قانون های بازی شطرنج که خیلی از بازیکن ها سرش دعوا دارن، پات شدن بعد از 17 حرکت شاه تنهاست. وقتی مهره های کلیدی بازیکن حریف رو میزنین، باید حتما برای ادامه بازی برنامه داشته باشین تا بازی برده رو مساوی نکنین. ولی اگر می خوایید سرباز رو تو ادامه وزیر کنین بعد شروع به حمله کنید، نسبت به زدن مهره های حریف یکم دقت کنین.

 

قانون قلعه رفتن

شرایطی تو شطرنج هست که شاه سیستم دفاعی خوبی رو جلوی خودش نمی بینه و به همین خاطر جای خودش را با رخ عوض می کنه. به این حرکت که قلعه کردن هم می گن، باید بازیکن اول شاه رو برداشته و بعد به جای اسب روی صفحه شطرنج بذاره. با این حرکت رخ هم جای فیل میشینه و سیستم دفاعی بازیکن به کلی عوض میشه. البته برای این کار حتما فیل و اسب باید از جای خودشون حرکت کرده باشن و فضای قلعه کردن خالی باشه.

 

تغییر ارزش سرباز

شنیدید می گن سرباز اگر تا آخر ادامه بده می تونه وزیر بشه، این اصطلاح هم از شطرنج گرفته شده. وقتی یک سرباز بتونه تا خونه آخر برسه، بازیکن این شانس رو داره تا بر اساس استراتژی به یکی از مهره های کلیدی تبدیل بشه. همه بازیکن ها ، سرباز رو به وزیر تبدیل می کنن، ولی گاسپاروف عاشق تبدیل کردن سرباز به اسب بود.

 

نحوه انجام آن پاسان در شطرنج

تصور کنید حریف شما (مهره سفید) در حرکت اول با سرباز خود دو خونه جلو اومده و شما هم سرباز (مهره سیاه) خونه کناری رو دو حرکت جلو ببرید. اگر هیچ یک از بازیکن ها مهره ای رو نزنن و مهره سفید یک خونه جلو حرکت کنه، دو تا سرباز در کنار هم قرار می گیرن که مهره سفید می تونه مهره سیاه رو بزنه و به صورت اریب یک خونه جلو بره

 

تساوی در قوانین شطرنج چگونه است؟

خیلی ساده بگم اگر دو بازیکن دیگه نتونن حریف خودشون را مات کنن، بازی مساوی یا پات میشه. ولی داستان به این راحتی ها نیست، تو شطرنج وقتی یکی از بازیکن ها حرکت می کنه، بازیکن دیگه هم باید حرکت کنه که اگر این اتفاق نیافته و یا بازیکن مهره ای رو نتونه حرکت بده، بازم ما میگیم بازی پات شده، مثال روبرو دقیقا بهترین مثال از این شرایط هست

اصطلاحی تو شطرنج هست که میگن در موقعیت مرگ اگر هر بازیکن حرکتی هم انجام بده آخر سر هیچ کس نمی تونه حریف رو مات کنه. تو شطرنج به صورت کلی چهار شرایط هست که اگر پیش بیاد در جا بازی پات میشه. روبرو این حرکت ها رو برای شما دسته بندی کردیم؛

• شاه با شاه
• شاه با فیل و شاه حریف
• شاه با اسب و شاه حریف
• شاه با فیل و شاه با فیل هم رنگ

آخرین شرایطی که ممکن هست تو شطرنج بازی مساوی بشه، وقتی هست که هر دو بازیکن با هم توافق کنن تا بازی رو تموم کنن. این اتفاق معمولاً وقتی می افته که بازیکن ها وسط بازی تشخیص می دن هیچ کدوم نمی تونن حریف رو ببرن و به صورت توافقی بازی رو پات اعلام می کنن.

بهترین بازی شطرنج آنلاین

تو همه دنیا بازی شطرنجی که به دست Chess.com طراحی شده، یکی از بهترین بازی های دنیا به حساب می یاد که بخش آموزشی و رقابتی داره. ولی برای کسایی که تازه بازی شطرنج رو شروع کردن، ما پیشنهاد نمی کنیم تو این سایت یا اپلیکیشن شروع به بازی کنن، چون باید با بازیکن های خیلی قوی و واقعی بازی کنید.

بازی 98 همراه شما در بازی های آنلاین

اگر دوست دارید بازی های جذاب رو یاد بگیرید یا با دوستای خودتون بازی کنید، ما از اول تا آخر کنارتون هستیم تا بهترین تجربه بازی آنلاین رو داشته باشین. فقط کافیه آموزش های ما رو دنبال کنین و آخر سر هم شروع به بازی کردن کنید.

 

حتما بخوانید:

پاسور بازی حکم | آموزش کامل و اصطلاحات و قوانین

بازی سنگ کاغذ قیچی | آموزش و اصطلاحات و قوانین

بازی منچ / آموزش و ترفند های برد و قوانین

بازی تخته نرد رو قورت بده | آموزش کامل قوانین و اصطلاحات